Selectiemethode
Selectiemethoden voor taalmateriaal in het vreemdetalenonderwijs
Er zijn verschillende manieren om taalmateriaal (woorden, uitdrukkingen, Redemittel) te selecteren voor leerlijsten en oefeningen in het vreemdetalenonderwijs. Hier vindt u een overzicht en een korte uitleg van de gehanteerde principes.
Intuïtie
Auteurs van leergangen of lijsten selecteren vaak op intuïtie en eigen taalkennis. Dat is uiteraard geen erg betrouwbare methode.
Frequentielijsten
Een stuk betrouwbaarder is het om uit te gaan van frequentielijsten. Die zijn het resultaat van tellingen van woorden. Dat zijn dan woorden die voorkomen in een verzameling teksten, in de wetenschap ‘(tekst)corpus’ geheten. Vroeger werden daarvoor alleen geschreven teksten gebruikt, later ook gesproken teksten. Maar welke geschreven teksten en welke gesproken teksten, en hoeveel van allerlei verschillende soorten? De tekstenmix van het corpus bepaalt de uitkomst van de telling. In krantenteksten zijn andere woorden frequent dan in gebruiksaanwijzingen of persoonlijke e-mails, in televisie-interviews andere woorden dan in preken of in cafégesprekken.
Situaties
Een andere benadering is die van Profile Deutsch. De samenstellers zijn uitgegaan van het Europees Referentiekader voor Talen (ERK). Dat is gebaseerd op een beredeneerde selectie van situaties waarin mensen een vreemde taal gebruiken. Die situaties zijn verder geanalyseerd en uitgewerkt in lijsten van ‘Kannbeschreibungen’ (‘can-do statements’, leerdoelen), taalhandelingen, onderwerpen en begrippen. Daarbij zijn dan weer de meest frequente en voor de hand liggende woorden en uitdrukkingen gezocht.
Voordeel van deze aanpak is dat de selectie van taalmateriaal aangepast is aan de specifieke behoeften van vreemdetaalleerders op verschillende niveaus.
Voorbeelden uit Profile Deutsch
Enkele voorbeelden van ‘Kannbeschreibungen’ uit het Europees Referentiekader:
A1, Interaktion, mündlich: Kann einfache Begrüßungen und Verabschiedungen verstehen und diese erwidern.
A1, Rezeption, mündlich: Kann im vertrauten Bereich einfache Informationen, die Zeit- und Ortsangaben enthalten, verstehen.
A1, Rezeption, schriftlich: Kann aus kurzen informierenden Texten Angaben zu Personen und Orten entnehmen.
A1, Produktion, schriftlich: Kann in sehr vertrauten Bereichen einfache Notizen für sich machen, die Zeit- und Ortsangaben enthalten.
Voorbeeld uit ‘Thematischer Wortschatz’ onder Personalien, Informationen zur Person, onderdeel Adresse, niveau A1 rezeptiv und produktiv:
|
Rezeptiv |
Produktiv |
Wort |
|
A1 |
A1 |
Adresse |
|
A1 |
A1 |
wohnen |
|
A1 |
A1 |
Straße |
|
A1 |
A1 |
Nummer, Haus- |
|
A1 |
A1 |
Kardinalzahlen |
|
A1 |
A1 |
Angabe der eigenen Adresse |
|
A1 |
A1 |
Stadt |
|
A1 |
A1 |
Kardinalzahlen |
|
A1 |
A1 |
zu Hause |
|
A1 |
A1 |
Deutschland |
|
A1 |
A1 |
Österreich |
|
A1 |
A1 |
Schweiz |
|
A1 |
A1 |
Liechtenstein |
Op deze manier is er voor de verschillende can-do statements uitgesplitst welk woordmateriaal op welk niveau receptief en/of productief gekend dan wel geleerd zou moeten worden.
Het project Profile Deutsch
Profile Deutsch is ontstaan op initiatief van het Goethe-Institut en de Raad van Europa en uitgevoerd als samenwerkingsproject van Duitse, Oostenrijkse en Zwitserse instituten en universiteiten.
Transfer naar andere talen
Voor de reeks Door Europa is uitgegaan van de productieve woordenschat zoals geselecteerd in Profile Deutsch. Bij de omzettingen naar andere doeltalen is er steeds rekening gehouden met de specifieke achtergronden van die doeltalen. Waar nodig is de selectie aangepast aan land en cultuur.